Voorzitter Jet Bussemaker van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) maakt zich in het AD zorgen over de financiële positie van verzorgenden, zo blijkt onlangs verschenen kabinetsadvies Applaus is niet genoeg. Daarin staan adviezen om de uitstroom tegen te gaan. Opvallend is dat verzorgenden apart genoemd worden, als het gaat om de zorgelijke situatie rondom hun loon. Dit komt door de combinatie van kleine contracten en een laag salaris. Daarbij is het vaak niet mogelijk of lonend om meer uren te werken vanwege het verlies van toeslagen. Bussemaker noemt de situatie van verzorgenden met een deeltijdbaan verontrustend: ‘Het is op die manier moeilijk om economisch zelfstandig te zijn.’

Laag inkomen

Om je eigen broek te kunnen ophouden, stelt het CBS, is een bruto inkomen van 1115,94 euro nodig. Het startsalaris van een verzorgende, die 22 uur per week werkt, ligt daar met 1141,20 euro maar 25 euro boven. Doordat het werk vooral om piekuren draait, is het lastig meer te werken. Als dat al lukt, gaat het geld naar kinderopvang. ‘Dan loont het niet,’ zegt Bussemaker. Het salaris van verzorgenden IG valt lager uit dan dat van professionals op andere posities in de publieke sector met een vergelijkbaar opleidingsniveau, zoals professionals bij de politie.

Weinig ontwikkelingsmogelijkheden

Het gemiddeld aantal vacatures ten opzichte van het aantal werkzoekenden voor verzorgenden IG is hoog, meldt het rapport: bijna elke werkgever met vacatures voor verzorgenden IG heeft moeite deze in te vullen. Ook blijkt scholing en ontwikkeling een knelpunt vanwege de huidige tekorten en de gaten in de roosters. Daarnaast lijkt de cultuur van investeren en leren voor verzorgenden en verpleegkundigen nog te ontbreken in veel zorgorganisaties. Vooral voor verzorgenden is een knelpunt dat ontwikkelen of ‘doorgroeien’ vaak betekent dat ze van de werkvloer afgaan en naar een staffunctie gaan. Terwijl het ontwikkelen van vaardigheden, taken en expertise vaak beperkt zijn.

Taken overgenomen door verpleegkundigen

Ook het feit dat verzorgenden minder handelingen mogen doen, maakt het vak niet aantrekkelijker, aldus het rapport: ‘De verzorgenden IG die de Raad sprak, zijn bevoegd om handelingen zoals katheteriseren en injecteren uit te voeren. In ziekenhuizen, maar ook in verpleeghuizen en de thuiszorg, worden deze taken echter vaak gelegd bij verpleegkundigen.’

Daarnaast is de contractvorm bij verzorgenden een knelpunt. Zorginstellingen zijn bijvoorbeeld niet flexibel in het geven van grotere contracten. Kleine contracten (minder dan 24 uur per week, soms verspreid over een groot aantal dagen) zijn eerder regel dan uitzondering. Dit is lastig voor starters die een huis willen kopen, een financiële buffer proberen op te bouwen of een gezin willen starten.

Werkgevers niet flexibel

Maar ook voor verzorgenden met een jong gezin die tijdelijk minder willen werken of voor mantelzorgers die flexibeler willen werken zijn deze kleine contracten een knelpunt, omdat deze contracten moeilijk zijn te combineren met het zorgen buiten het werk. En dat terwijl één op de vier zorgprofessionals mantelzorger is, van wie 30 procent daaraan wekelijks acht uur of meer besteedt. Eerder gaf Hugo Borst in een interview met TVV aan dat verzorgenden vaak onderschatten wat ze waard zijn: ‘Er zijn zorginstellingen die verzorgenden laten gaan als ze op bepaalde dagen niet willen werken. Ze zijn niet flexibel. Terwijl de verzorgende nu in charge is, hè. Verzorgenden onderschatten hun waarde en macht. Ze zijn schaars, de werkgelegenheid is enorm.’

Ook meldt het rapport dat het gebrek aan onderlinge waardering en erkenning van elkaars expertise het werkplezier negatief beïnvloedt: verzorgenden IG voelen zich niet erkend en gewaardeerd door verpleegkundigen. ‘Als wij meer gewaardeerd worden als IG’er, dan zullen ze ons ook taken laten doen die nu steeds aan verpleegkundigen worden gegeven. En dan hebben zij weer hun handen vrij voor andere taken’, aldus een verzorgende IG in het rapport.

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving adviseert passende arbeidsvoorwaarden en een passend loopbaanperspectief voor verzorgenden en verpleegkundigen. De Sociaal Economische Raad onderzoekt welke maatregelen de Rijksoverheid en sociale partners kunnen nemen om het startsalaris de verzorgende IG te verbeteren. ‘Het is van het grootste belang dat de Rijksoverheid deze adviezen gebruikt om de inkomenspositie van verzorgenden IG te verbeteren’, aldus het rapport.