Wat is het Dik bij de Dokter supportpakket?

‘Een handreiking voor dikke mensen om weerbaarder te zijn als ze met een arts te maken hebben. Hoe sta je sterker als een zorgverlener je niet serieus neemt, om je gewicht? Want vaak hebben dikke mensen negatieve ervaringen met de gezondheidszorg.’

Zoals?

‘Ikzelf moest bijvoorbeeld voor onderzoek naar een gynaecoloog. Ik stond drie maanden op een wachtlijst en moest van tevoren allerlei vragenlijsten invullen. Toen ik eindelijk die spreekkamer binnenkwam zei de gynaecoloog: “We hebben een probleem, mijn onderzoeksstoel heeft een gewichtslimiet, en jij gaat daar overheen. Ik kan je nu dus niet helpen.”’

Dus het ontbrak aan juist materiaal?

‘Klopt, en deze gebeurtenis is nog vrij onschuldig. We hebben met Stichting Dikke Vinger verhalen verzameld van dikke mensen in de gezondheidszorg. Een van hen vertelde dat ze naar de huisarts ging met rugpijn. Hij dacht dat het door haar gewicht kwam, dus adviseerde hij haar om af te vallen. Later bleek dat ze een tumor van 10 centimeter in haar rug had. Artsen denken bij dikke mensen algauw: die klachten komen door het gewicht. Ze hadden dit nooit gezegd als de patiënt slank was geweest. En dikke mensen willen en verdienen dezelfde behandeling. Want door alleen maar op het dik zijn te focussen, wordt een verkeerde diagnose gesteld.’

Wat kunnen verzorgenden doen om dikke cliënten juist te bejegenen?

‘Uit onderzoek blijkt dat zorgverleners vaak vooroordelen en een negatieve houding ten opzichte van dikke mensen hebben. Dat gebeurt ook onbewust, met alle goede bedoelingen. Bijvoorbeeld als je tegen een cliënt zegt: “Wat zie je er goed uit! Ben je afgevallen?” Hiermee impliceer je dat afvallen gelijk staat aan er goed uitzien. Dat kan negatieve gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer iemand aan het herstellen is van een eetstoornis. Bovendien is afvallen helemaal niet automatisch goed. Iemand kan bijvoorbeeld lijden aan diabetes type 1. Of een andere aandoening hebben waardoor hij opeens snel afvalt.’

Hoe pak je je eigen vooroordelen aan?

‘Neem om te beginnen je denkbeelden over dik zijn onder de loep. Wat denk je als je bij een dikke cliënt langsgaat? Bijvoorbeeld: die zal wel veel eten, geen doorzettingsvermogen hebben, lui zijn, weinig sporten, heel ongezond eten, etcetera, etcetera. De vooroordelen die in jezelf leven, kunnen tot uiting komen in stigmatiserende opmerkingen.’

Welke opmerkingen zijn not done?

‘Sowieso is het beter om geen opmerkingen over het lichaam te maken, zoals ik eerder zei, over het afvallen. Vermijd ook het geven van adviezen. Zoals over een nieuw dieet dat aansloeg bij een vriendin van je. Zeg ook niet iets als: “Deze medicatie heeft als bijwerking dat je kunt afvallen, maar dat is voor jou geen probleem.” Of -en veel mensen denken dat dit een compliment is-: “Ik wou dat ik jouw zelfvertrouwen had, en dat ik me zo kon kleden zoals jij.” Want hiermee zeg je eigenlijk: dapper dat je dit doet, met dat lichaam van je. Want dat is niet normaal. En toch doe jij het…’

Welke woorden kun je wel en niet gebruiken?

‘Wij gebruiken zelf het woord “dik”, want voor ons is dat hetzelfde als: “ik ben blond”. Maar niet iedereen is blij met deze term, omdat het ook als een scheldwoord wordt gezien. Woorden die we vermijden zijn “obesitas” en “overgewicht”.’

Oei, en dan komen wij straks met onze speciale Special obesitas voor verzorgenden… Waarom kan dit niet?

‘De woorden overgewicht en obesitas zijn categorieën van het BMI-systeem, dat ontzettend stigmatiserend is. Want het deelt lichamen in in “gezond” en “ongezond”, dus goed of slecht. Begrijp me niet verkeerd, ik weet heus wel dat bepaalde aandoeningen gelinkt zijn aan gewicht. Maar een dik lichaam is niet automatisch ongezond, slecht, of een probleem dat moet worden opgelost. Het woord obesitas komt van het Latijnse woord obesus, dat vet of volgegeten betekent. Maar dat is dus weer een vooroordeel: dat dikke mensen te veel eten. Dat hoeft namelijk helemaal niet zo te zijn.’

Welke woorden kunnen we wél gebruiken?

‘Er zijn genoeg neutrale termen als het gaat om dikke mensen: zware personen, plus-size personen, mensen met een hoog gewicht… Durf ook gewoon aan je cliënt te vragen welke woorden je het beste kunt gebruiken, als je het over gewicht hebt. Waar voelt hij zich comfortabel bij? Want er zijn ook mensen die geen problemen hebben met de woorden “overgewicht” of “obesitas”.’

Wat kun je als verzorgende nog meer doen voor zware cliënten?

‘Zorg ervoor dat geschikt materiaal voorhanden is, zodat de cliënt niet in een ongemakkelijke situatie komt zoals ik destijds, bij die gynaecoloog. Er zijn bloeddrukmeters die groot genoeg zijn voor dikke mensen, of tilmatten die zware cliënten kunnen houden. En heb je dit materiaal niet in huis? Benoem dit dan als een probleem van de zorgorganisatie, en zeg dan niet iets als: “Dit lukt niet vanwege uw overgewicht.” Want hiermee leg je de schuld bij de cliënt. Zeg eerder iets als: “Het spijt me, we hebben geen bloeddrukmeter die past. Dat is onze verantwoordelijkheid, dus ik ga het navragen om dit alsnog te regelen.”’