Het aantal ouderen in Nederland neemt de komende jaren sterk toe, en daarmee ook de behoefte aan ouderenzorg. Al een aantal jaar zet de overheid in op het uitstellen van langdurige zorg, zo lang mogelijk thuis wonen en digitale zorg waar mogelijk. Zelfredzaamheid is dan ook een belangrijk thema.

Om te weten wanneer ouderen die zelfredzaamheid zoal verliezen en hoe ze die zo lang mogelijk behouden, deden het Sociaal Cultureel Planbureau en het Amsterdam UMC onderzoek naar de levensloop van zo’n 3200 ouderen. Ze bekeken de dertig laatste jaar van hun levens.

Wanneer blijven ouderen langer zelfredzaam?

Het is geen verrassing: ouderen blijven langer zelfstandig als ze gezond leven en actief blijven. Bewegen, niet roken en gezond eten helpen het lichaam sterk te houden. Maar: ook de geest is belangrijk. Door het brein te blijven gebruiken en goed om te gaan met stress of somberheid, voelen ouderen zich langer beter en zelfverzekerder. Sociale contacten spelen een grote rol in zelfredzaam blijven: samen dingen doen en contact houden met anderen voorkomt eenzaamheid en daarmee voorkom je een snellere achteruitgang.

Meer geld en hoger opgeleid

Verder blijkt uit het onderzoek dat ouderen met meer geld of een hogere opleiding vaak gezonder leven en daardoor langer zelfredzaam blijven. Ook helpt een omgeving die ouderen ondersteunt, met veilige wandelroutes, makkelijke digitale middelen en kansen om iets te doen in de buurt, zoals vrijwilligerswerk of activiteiten in het buurthuis. De onderzoekers roepen beleidsmakers op om hier aandacht voor te hebben.

Wat kan jij als verzorgende doen?

Als verzorgende kun je een aantal dingen doen om ouderen te helpen zelfstandig(er) te blijven, ook als ze al in zorg zijn zoals in de wijk of in het verpleeghuis. Moedig ze bijvoorbeeld aan om elke dag te bewegen, door te wandelen of mee te doen aan een beweeggroep. Besteed ook aandacht aan hun mentale welzijn: luister naar hun verhaal en stimuleer dat ze meedoen aan gezellige of ondersteunende activiteiten, zoals een groepsprogramma. Nodig ze actief uit.

Sociale contacten

Help ouderen om contact te houden met familie, groepsgenoten of mensen uit de buurt, want sociale contacten zijn erg belangrijk. Betrek ouderen bij beslissingen over hun zorg en dagelijkse bezigheden, zodat ze het gevoel houden zelf de regie te hebben. Geef tot slot extra aandacht aan ouderen die het moeilijker hebben, bijvoorbeeld door een lager inkomen of minder mogelijkheden om hulp te krijgen. Schakel op tijd extra zorg of ondersteuning in als je ziet dat er op bepaalde levensgebieden moeilijkheden of risico’s zijn.