Bij valpartijen in 2024 liepen 90.700 ouderen ernstig letsel op: zo liep 19 procent van de gevallen ouderen hersenletsel op, 15 procent een heupfractuur en 10 procent brak een pols. De komende jaren zal het aantal valpartijen waarschijnlijk verder stijgen door de dubbele vergrijzing, stelt VeiligheidNL. Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) zijn er op dit moment bijna 3,8 miljoen mensen van 65 jaar of ouder; het gaat om 20,8 procent van de bevolking.

Wat kan ik als verzorgende doen?

Bij zowel thuiswonende ouderen als ouderen in het verpleeghuis kun je als verzorgende alert zijn op risico’s op vallen. Maak het onderwerp bespreekbaar in je team, bij de arts, bij cliënten en mantelzorgers. Zo kunnen jullie risicofactoren in kaart brengen en samen de veiligheid vergroten. Bespreek ook eventuele angst om te vallen; dit kan het risico op vallen vergroten of de cliënt belemmeren om nog actief te zijn. Inactiviteit vergroot vervolgens ook weer de kans op valpartijen. Zelfstandig wonende ouderen en hun mantelzorgers kun je verwijzen naar deze online valrisicotest. Hier krijgt de oudere advies op maat.

Meer tips voor valpreventie

• Let op botgezondheid: stimuleer voldoende calcium- en vitamine D-inname en bespreek zo nodig met de arts of supplementen zinvol zijn. Veel ouderen krijgen Colecalciferol-tabletten voorgeschreven, omdat voldoende vitamine D halen uit voeding best een uitdaging is.
• Controleer het zicht: vraag of de bril nog goed aansluit bij de huidige sterkte en of controleer of er regelmatig een oogmeting plaatsvindt.
• Ga bewust om met medicatie: wees alert op middelen die duizeligheid of slaperigheid veroorzaken, zoals slaapmedicatie, antidepressiva, pijnmedicatie en plaspillen. Deze laatste, diuretica, verlagen namelijk de bloeddruk, waardoor cliënten duizelig kunnen zijn. Signaleer veranderingen en bespreek dit met de arts.
• Zorg voor goed schoeisel: schoenen moeten stevig zitten, met een antislipzool en goede ondersteuning. Pantoffels of te losse schoenen vergroten de kans op vallen.
• Verbeter de verlichting: controleer of alle kamers, gangen en vooral de nachtelijke looproutes (bijvoorbeeld naar het toilet) goed verlicht zijn.
• Maak de omgeving veilig: ruim losse kabels, snoeren en kleedjes op die struikelgevaar opleveren.
• Stimuleer beweging: moedig ouderen aan om actief te blijven met oefeningen of lichte activiteiten om spierkracht en balans te behouden. Slappe spieren en evenwichtsproblemen kunnen immers de kans op vallen vergroten.
• Bekijk hoe iemand omgaat met loophulpmiddelen als een rollator of een wandelstok. Verkeerd gebruik van deze hulpmiddelen leidt nogal eens tot vallen.

Uitgebreide multifactoriële valrisicobeoordeling

Wil je meer doen om vallen en letsel te voorkomen? Weet dan dat de (wijk)verpleegkundige of arts een uitgebreide multifactoriële valrisicobeoordeling kan uitvoeren. Deze wordt geadviseerd bij ouderen van 65 jaar en ouder die:

• Eerder letsel hebben opgelopen na een val.
• Twee of meer vallen meemaakten in het afgelopen jaar.
• In het afgelopen jaar zijn gevallen met wegraking als oorzaak.
• Niet meer overeind kunnen komen na een val.
• In een kwetsbare doelgroep vallen, zoals mensen met Parkinson of dementie.