Grote kans dat jij altijd op dezelfde plek op de bank zit als je tv kijkt, altijd aan dezelfde kant van het bed ligt en altijd op dezelfde plek aan tafel zit tijdens het eten. Mensen houden van rituelen en gewoontes. Dat geeft houvast.

Wanneer deelnemers van onze training na de pauze terugkomen in de trainingsruimte gaan ze altijd op dezelfde plek zitten als ‘s ochtends. Als iemand eens besluit om ergens anders te gaan zitten, is de voormalige eigenaar van de stoel altijd even in verwarring.

Ziekteverzuim

Het is al jaren bekend dat het hele idee van kantoortuinen met flexplekken achterhaald is. Het ziekteverzuim is enorm toegenomen bij bedrijven die met flexplekken zijn gaan werken. Het feit dat je ‘s ochtends niet weet waar je die dag zit en elke dag op zoek moet naar een vrije plek in de angst dat je uitgerekend naast die vervelende collega komt te zitten, zorgt bij veel mensen voor stress.

We hebben allemaal wel een collega of familielid waar we liever niet naast zitten, toch? Ik heb me regelmatig van tevoren druk gemaakt over naast wie ik zou komen te zitten bij een etentje of feestje. Voor iemand met dementie is dat helemaal zo. Vaste rituelen en gewoontes geven enige houvast in het toch vaak warrige leven van de persoon met dementie.

‘Mijn plek!’

Toch kiezen veel woonvoorzieningen ervoor geen vaste plekken aan tafel te hanteren. ‘Bij ons mag iedereen zitten waar hij of zij wil.’ Het idee is mooi en lijkt ruimdenkend, maar leef je eens in in je bewoner. Die komt de woonkamer in en loopt naar zijn favoriete plek. Daar zit nu ineens meneer Jansen. De bewoner zegt: ‘Hé, ga eens weg! Dat is mijn plek.’ ‘Nee, meneer daar kunt u niet zitten, daar zit meneer Jansen al. Gaat u daar maar zitten.’ Meneer wordt boos. Hij wil daar niet zitten, want dan komt hij naast mevrouw Pieters te zitten. Die vindt hij zo irritant! Zeker als ze eet, dan smakt ze zo, vreselijk vindt hij dat!

Maar hij heeft geen keuze. Het is de enige plek die vrij is. Meneer wordt steeds bozer, de stress en frustratie nemen enorm toe. Mevrouw Pieters zit onverstoord te eten. En dan ineens haalt meneer uit en slaat mevrouw in haar gezicht… En dan wordt er in de rapportage geschreven dat meneer agressief was naar mevrouw Pieters.

Bedenk dat vaste rituelen en gewoontes heel belangrijk zijn voor mensen met en zonder dementie en het doorbreken daarvan voor veel onrust kan zorgen. Hebben jouw bewoners vaste zitplekken aan tafel?

Hanneke van de Pol en Freya Flach verzorgen trainingen voor zorgverleners en mantelzorgers bij ‘Zeg ja bij dementie’ en schreven het gelijknamige handboek.