Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

‘Check voordat je zwachtelt altijd of er een enkel-arm index is gedaan’  

Het is belangrijk dat verzorgenden alert zijn op vaatlijden, als ze de opdracht krijgen om te zwachtelen: ‘In het ergste geval heeft zwachtelen afsterving tot gevolg.’
Foto: AdobeStock

Dit adviseert wondverpleegkundige Jacobine Melis. Op onder andere Instagram zet zij als Jacobine Pleeg en Juf tips voor goede wond- en compressiezorg. Daarnaast geeft zij met haar bedrijf Ontplooi trainingen aan verzorgenden en verpleegkundigen. Zij adviseert om alleen benen te zwachtelen als er een officiële diagnose is gesteld door een arts. ‘Bij een op de zes 55-plussers is er sprake van perifeer arterieel vaatlijden’, vertelt Melis, ‘hoe ouder je wordt, des te groter de kans op dit vaatlijden. Er wordt vermoed dat een op de drie 75-plussers hier last van heeft.’ Dit betekent dat de slagaders zo vernauwd kunnen zijn, dat het bloed er minder makkelijk doorheen gaat. Melis: ‘Zwachtelen kan dan funest zijn: door de druk kunnen de slagaders dichtgedrukt worden, waardoor er kans op afsterven is.’

Enkel-arm index

Het is dus belangrijk dat wanneer een arts heeft vastgesteld dat er gezwachteld moet worden –omdat iemand bijvoorbeeld last heeft van vocht in de enkels – dat bekend is of de cliënt last van slagaderlijk vaatlijden heeft. Dit kun je als verzorgende laten checken door de bloeddrukken in armen en benen te meten. Raadpleeg hiervoor de Vilans protocollen, adviseert Melis: ‘Als je bijvoorbeeld de enkel-arm index meet, dan meet je de bloeddruk in de benen en de armen. De resultaten vergelijk je met elkaar: is de bloeddruk in het been lager dan in de arm? Dan is er een aantoonbare vernauwing, en is er sprake van een doorbloedingsstoornis. Dit kan betekenen dat je minder strak moet zwachtelen, of juist helemaal niet moet zwachtelen, omdat hier een te groot risico aan kleeft. Overleg dit met de arts.’

Goede voetzorg is bij mensen met diabetes type 2 extra belangrijk om voetproblemen zoveel mogelijk te voorkomen. Praktijkverpleegkundige Agaath Bruin behandelt een casus van een cliënt met een diabetische voetulcus >>

Volgens Melis is het belangrijk dat verzorgenden de arts alert houden en wijzen op het Vilans protocol, als ze de opdracht tot zwachtelen krijgen: ‘Weet de arts hoe het zit met de vaatstatus? Zo nee, dan zou ik dit laten checken. We weten inmiddels dat er bijvoorbeeld voldoende bewijs is om een open voet niet meer in een biotexbadje te doen. Dus als ik de opdracht van een arts krijg om dit te doen, dan is dit een goede reden voor een gesprek. Een huisarts is zo allround, het helpt als je hem met je specifieke kennis alert houdt. En daarmee kun je leed voorkomen bij je cliënt.’

Compressietherapie is een van de belangrijkste behandelingen voor cliënten met oedeem. Hoe kun je foutloos zwachtelen? De expert legt het uit >>

De belangrijkste reden om te zwachtelen is het terugdringen van oedeem, dat bijvoorbeeld ontstaat door chronische veneuze insufficiëntie. ‘Hierbij wordt vocht en bloed niet meer goed omhoog gepompt, doordat de vaatkleppen in het systeem kapot zijn’, legt wondverpleegkundige Melis uit. ‘Door de zwaartekracht blijft het vocht in de enkels staan en is er risico op vochtophopingen in de benen, met kans op complicaties. Dat kan uiteindelijk een ulcus cruris venosum (open been) veroorzaken.’

Jacobine Melis geeft op Hét Wondzorgcongres op 16 mei 2023 een workshop over de enkel/teen/arm index >>

Heb jij een vraag over wondzorg of zwachtelen? Mail dan naar redactie.tvv@bsl.nl ovv ‘Wondzorg’!

Volg ons ook op Instagram >>

Blijf op de hoogte van interessante artikelen en tips over wondzorg met de gratis online nieuwsbrief van TVV voor verzorgenden >>