Komt smetten vaker voor bij warm weer?

‘Zeker, dit is echt ‘smettenweer’. Je ziet dat veel zorginstellingen nu problemen ervaren met huid-op-huidcontact en zweet, waardoor smetten ontstaan. We merken dat er een toename is. Het is dus belangrijk dat verzorgenden hier alert op zijn.’

Even een opfrisser: wat is smetten?

‘Smetten –oftewel: intertrigo- is een aandoening van de huid die vooral voorkomt in huidplooien, zoals liezen, bilnaad, buikplooi, onder de borsten en bij de balzak. Smetten wordt veroorzaakt door huid-op-huidcontact. Hierop gaat de huid zweten, waardoor er letsel ontstaat, waarop er schimmel in de huid kan kruipen, en er een infectie kan ontstaan. Preventie is bij smetten van groot belang. Omdat smetten ontstaat door huid-op-huidcontact, is het belangrijk dat je maatregelen treft.’

Zoals?

‘Regelmatig wassen en goed deppend drogen van de risicogebieden. Zorgen voor goed passende en ademende kleding. Dus een goede strakke katoenen bh, zodat de borsten niet op de huid eronder kunnen hangen. Zorg ook voor een goed passende aansluitende onderbroek. Mannen kunnen een vergrote balzak hebben, wat extra risico op smetten geeft. Je kunt dit ondervangen met een suspensoir. Dit is een soort balzakhouder, die voorkomt dat de balzak tegen de bovenbenen schuurt. Of zorg voor een goede katoenen onderbroek met pijpjes, die niet te groot is. Bij een te wijde onderbroek kunnen huidplooien tegen elkaar aanschuren, wat smetten in de hand werkt.’

Kun  je als verzorgende nog meer doen ter preventie van smetten?

‘Jazeker, goed passend en juist incomateriaal is ook belangrijk. Dus dat de urine direct en voldoende geabsorbeerd wordt door het incomateriaal, dat goed op de huid aansluit. Als incomateriaal te groot is, kan urine langs de huid lopen. En een vochtige huid geeft extra risico op smetten. Daarnaast geeft niet passend incomateriaal extra risico op IAD (Incontinentiegeassocieerde dermatitis). Een continentieverpleegkundige kan je tips geven over passend materiaal voor de cliënt.’

Hoe signaleer je smetten?

‘Er zijn drie fases van smetten: rode huid, natte huid en geïnfecteerde huid. Het is belangrijk dat je hier als verzorgende alert op bent, en actie onderneemt zodra je dit waarneemt. Raadpleeg hiervoor eerst je eigen instellingsprotocol. Dit protocol volg je, maar globaal gezien valt er over elke fase wel iets te zeggen qua interventies die je  kunt inzetten.’

Wat moet je doen bij fase 1 van smetten?

‘Bij fase 1 is er bij de huidplooien sprake van een rode huid. Het is dan belangrijk dat je de huid schoon –dus vrij van zweet- en droog houdt. Dus wassen en goed drogen met een handdoek. Let hierbij op de tere oudere huid, die je extra kwetsbaar maakt als je wrijft met een handdoek. Je kunt eventueel Engels pluksel of scheurlinnen tussen de huidplooien doen. Verder zorg je voor de eerder genoemde goed passende kleding en geschikt incomateriaal.’

Wat is eigenlijk het verschil tussen scheurlinnen en Engels pluksel?

‘Engels pluksel koop je kant en klaar. Scheurlinnen zijn eigenlijk repen stof die je scheurt van linnen  of katoenen lakens. Het maakt bij smetten trouwens niet uit op welke manier Engels pluksel tussen de huidplooien steekt, als het gaat om het voorkomen van huid-op-huidcontact. Gebruik je Engels pluksel voor het fixeren van zalf op het wondbed dan dien je de geruwde/pluizige zijde op de wond leggen.’

Wat werkt beter?

‘Scheurlinnen is wellicht beter voor de aarde, want je hergebruikt oude lakens. Maar bij smetten is scheurlinnen en Engels pluksel allebei even effectief. Let er wel op dat het scheurlinnen van linnen of katoenen lakens komt. Bij een synthetische stof gaat de huid evengoed zweten.’

Wat zijn aandachtspunten in fase 2 van smetten?

‘In deze fase is de huid niet alleen rood, maar ook nat. Je gebruikt dan nog steeds Engels pluksel of scheurlinnen. Verder kun je zinkolie gebruiken zodat de huid indroogt. Dit moet je overigens niet verwarren met zinkzálf, wat helaas nogal eens gebeurt.’

Wat is het verschil?

‘Bij zinkzalf is de drager van de zink de zalf wat de huid vet houdt, bij zinkolie is de drager de olie. Deze olie wordt opgenomen door de huid waardoor er een dun laagje zink op de huid blijft liggen wat een uitdrogende werking heeft. En dat is wat je nodig hebt om smetten tegen te gaan. Je kunt ook een silliconencrème toepassen in plaats van zinkolie. Deze crème voorkomt huid-op-huidcontact. Dus bij gebruik van silliconencrème hoef je geen scheurlinnen of Engels pluksel meer te gebruiken. Silliconencrème –zoals Aldanex of PROSHIELD- werkt beter dan zinkolie, maar is wel een stuk duurder. En beiden worden niet vergoed. Ik zou de smetten hier dagelijks mee insmeren. In elk geval bij elke wasbeurt, en zo nodig twee keer per dag.’

Kun je talkpoeder inzetten bij een natte huid?

‘Ik raad het gebruik van talkpoeder te allen tijde af. Want als de huid nat is, of wordt, absorbeert de talkpoeder het vocht. Vervolgens verandert het poeder in dikke korrels, die kunnen gaan schuren en de huid stukmaken.’

Wat zijn aandachtspunten voor verzorgenden in fase 3 van smetten?

‘Fase 3 is de geïnfecteerde huid. Een geïnfecteerde smetplek is meestal een schimmel, die je herkent als een rode plek met zogenaamde ‘eilandjes voor de kust’: rode puntjes rondom de smetplek. Dit jeukt en is waarschijnlijk ook pijnlijk. Want smetten is oppervlakkig letsel, en vlak onder de oppervlakte van de huid lopen de zenuwbanen. Andere kenmerken van een geïnfecteerde huid zijn roodheid, zwelling, warm aanvoelen en soms is er zelfs functieverlies.’

Wat kan je hier als verzorgende aan doen?

‘Hiervoor moet een arts medicatie voorschrijven, zoals antischimmelpreparaten. Je kunt het dan lokaal insmeren met bijvoorbeeld Miconazol. Dit mag je niet zomaar doen, want Miconazol gaat niet samen met antistollingsmedicatie. Vandaar dat dit op voorschrift van een arts gaat. Je fixeert deze zalf met Engels pluksel. Verder houd je de standaard preventieve interventies aan, zoals goed passend katoenen ondergoed, goed passend incomateriaal en een goede hygiëne.’

Helpt de huid föhnen tegen smetten?

‘Ik raad dit zeer af. Want als je net iets te dicht op de huid houdt, dan verbrandt de cliënt zichzelf. En cliënten met dementie hebben vaak een andere pijngrens, of kunnen niet goed aangeven dat hun huid verbrandt. Niet doen dus.’

Heb jij een vraag over smetten? Mail ‘m >>