Deze week ging de film Human Forever in première in een afgeladen Tuschinski. Er waren BN’ers zoals Splinter Chabot, Gerda Havertong, Dolf Jansen en Sophie Ousri. Maar vooral bekende gezichten uit de zorgwereld: bestuurders en experts dementie, zoals Jos de Blok, Laurent de Vries, Margje Mahler, Adelheid Roosen (bekend van de docufilm Mam), Carin Gaemers (die met Hugo Borst het manifest schreef), Anne-Mei The (van de sociale benadering dementie) en bewegingsagoog Joël Kruisselbrink (bekend van de beweegvideo’s ‘Bewegen is Leven’).
In de film Human Forever gaan Teun Toebes en Jonathan de Jong op pad om te zien hoe er in het buitenland wordt omgegaan met mensen met dementie. Een paar voorbeelden:
In Denemarken bezoeken zij een verpleeghuis dat ernaar streeft écht als thuis te voelen. Met echte planten, huisdieren die rondwandelen, natuurlijke materialen in de inrichting, en -het belangrijkste-: de behoeften van de mens met dementie wordt gevolgd. Zo zien we een dame comfortabel op de grond liggen omdat ze de vloerverwarming zo lekker vindt liggen, en slapen echte katten bij bewoners op bed. ‘In dat huis worden zelfs echte kaarsen gebrand, maar dat fragment haalde de documentaire niet’, vertelt Teun Toebes hierover. ‘Het is daar helemaal prima als iemand tot 12 uur in zijn bed wil liggen en op kousenvoeten aan het ontbijt verschijnt.’ Deze benadering werpt zijn vruchten af: slechts één van de bewoners krijgt onrustmedicatie, bij de rest is alles afgebouwd.
Teun Toebes woont zo’n drie jaar op een gesloten afdeling met mensen met dementie en schreef hierover het boek VerpleegThuis. Hierin vergelijkt hij het verpleeghuis met een ’totalitair regime’: ‘We zijn goed in het verzorgen van lichamen, maar gaan voorbij aan de méns.’ >>
In Moldavië, waar weinig geld is voor de zorg, slapen mensen met dementie met zes man op de kamer. Als ze naar buiten willen, moeten ze naar een balkon met tralies eromheen. In de eerste instantie denkt Toebes: wegwezen. Maar als hij er een paar dagen verblijft, voelt het zoals thuis. De reden: er wordt in dit huis gefocust op relaties, afvinklijstjes kennen ze er niet. Mensen met dementie leven er samen met mensen met andere psychische aandoeningen, en iedereen heeft zo zijn eigen kwaliteiten. ‘Mensen zorgen er voor elkaar’, zegt Toebes hierover, ‘daardoor is het daar mogelijk om twee verzorgenden op veertig bewoners te hebben. In Nederland denken we te veel in “eenheidsworsten”: alle mensen met dementie worden samengevoegd.’
Teun Toebes merkt dat er niet veel met complimenten wordt gestrooid op de werkvloer. ‘Het is belangrijk dat je complimentjes geeft aan mensen met dementie, maar óók aan je collega’s.’ >>
Zuid-Korea, een land dat te maken heeft met enorme vergrijzing, zet juist alles op alles om dementie te voorkomen. Elke inwoner krijgt op zijn zestigste een uitnodiging voor een lichamelijke check-up. Blijkt hieruit dat er een verhoogd risico is op het ontwikkelen van dementie? Dan krijg je een op maat gemaakt programma van bijna een maand, om de leefstijl te veranderen. Dit gebeurt met behulp van de Finse Finger-methode, waarbij elke vinger een preventieve maatregel benoemt: lichamelijke beweging, training voor de hersenen (nieuwe dingen leren en doen), goede voeding (zodat de hersenen de juiste bouwstenen krijgen), sociale interactie en cardiovasculaire interventies: wat goed is voor het hart, is goed voor de hersenen, dus niet roken, geen alcohol en obesitas te lijf gaan. Hiermee zou 40 procent van de dementie diagnoses voorkomen kunnen worden.
Blijf op de hoogte van het laatste nieuws over dementie met de gratis online nieuwsbrief van TVV voor verzorgenden >>
Ook demissionair minister Conny Helder van VWS was aanwezig bij de première. In de nieuwe plannen voor de zorg is een grote rol weggelegd voor technologie. Bijt dat niet met de boodschap van de film, waarin de focus ligt op menselijk contact? ‘De technologie is juist bedoeld zodat er uiteindelijk meer menselijk contact kan plaatsvinden’, antwoordt Helder. En de enorme registratiedruk waar verzorgenden mee te maken hebben, wordt die aangepakt zodat er meer aandacht voor de cliënt kan zijn? Ze knikt: ‘We moeten af van het risico-denken.’
Open deuren beleid
Ook dat komt naar voren in de film, als Nederland aan bod komt. Zo vertelt zorgmanager Francien van de Ven van Ouderenlandgoed Grootenhout in de film dat de bewoners vrij zijn om naar buiten te gaan wanneer ze willen: ‘Je bent vrij om te gaan, dus blijf je.’ Door het idee dat de bewoners naar buiten kunnen als ze dat willen, is er minder onrust en kan onrustmedicatie worden afgebouwd. ‘Daardoor krijgen ze weer een heldere blik’, vertelt Van de Ven. ‘We denken dat dat staren in de leegte hoort bij de dementie, maar dat hoort bij de medicatie die ze krijgen.’
De film wordt de komende tijd getoond op filmfestivals en zal naar verwachting eind dit jaar voor het grote publiek te zien zijn.
Wist je dat er nu ook online maandabonnementen op TVV zijn? Voor slechts € 4,50 per maand heb je toegang tot alle artikelen. Dit abonnement kun je maandelijks opzeggen >>
Ik heb de film natuurlijk nog niet gezien maar als ik de inhoud lees denk ik dat wat er nu beschreven is een utopie is. Hoezo 6 mensen op een slaapzaal en hoeveel ruimte hebben die 40 mensen. In onze westerse maatschappij is het verder een niet te realiseren doel dat mensen voor elkaar gaan zorgen. Ik werk al 30 jaar in de ouderenzorg en heb sporadisch mensen dit zien doen ze zijn niet meer bereid en bij machte om dit te doen. Moldavie is een hele andere culturele context die in onze liberale en vrijgevochten maatschappij niet gaat werken. Ik heb het meegemaakt dat familie op hoge poten verhaal kwam halen omdat 1 bewoner en boterham smeerde voor een ander bewoner. Het open deuren beleid zorgt ervoor dat het regent van de klachten en dat onze medewerkers nog meer druk voelen omdat zij verantwoordelijk worden gehouden als het niet goed gaat. Ik zou graag willen weten wat de eerste stappen gaan zijn van de beleidsmakers want ik zou nu tegen alle collega’s en medewerkers willen zeggen stop met registreren en doe vooral wat je goed dunkt en heb plezier. Ik ben benieuwd als zij dit vanaf morgen gaan doen hoe snel er ingegrepen gaat worden. Daarnaast merk ik dat ik heel graag op wil komen voor de medewerkers die op dit moment zich een slag in de rondte werken en die de bewoners echt wel kennen. 40 jaar geleden leek het verpleeghuis op de huiskamer van one flew over the cuckoo’s nest en zaten mensen vastgebonden. als ik nu in een verpleeghuis kom zie ik mensen heen en weer lopen en hun ding doen en zie ik mensen die hen willen helpen daar waar het nodig is. Ouderdom komt ook met en zeker gevoel van afscheid nemen van de wereld om je heen: dat hoort erbij. Voordat we het weten moet je als 80 jarige nog steeds actief zijn en meedoen terwijl ik denk dat het ook mooi is als je de ouderen de rust gunt die ze wellicht willen. Je herkent een maatschappij aan de manier waarop zij voor hun ouderen zorgen en dat betekent misschien ook beschermen omdat ze fragiel zijn. Niet betuttelen dat lees ik zelfs meer uit het stuk over Korea waar ik als ik 60 ben ineens een hele hoop moet doen naast het feit dat ik ook nog voor mijn ouders moet zorgen en een baan heb en moet klussen bij mijn kinderen etc. Ik merk dat ik heel boos en verdrietig word zoals er nu gekeken wordt naar wat wij in de afgelopen 40 jaar al hebben bereikt en waarvan ik denk dat we het eigenlijk heel goed doen. Waarom willen mensen niet in een verpleeghuis werken omdat het door de maatschappij als afvoerputje wordt gezien en eerlijk is eerlijk: mij krijgen ze er met geen stok in; voor die tijd gaat er een spuit in. Niet vanwege de mensen die er zorg verlenen maar omdat ik met een groep mensen moet samenleven waar ik niet mee samen wil leven omdat ik geen eigen woonkamer meer heb maar een kamer waar ook mijn bed in sta en ik ben geen student meer: die tijd heb ik gehad. ik vind dat er teveel uit gegaan wordt dat iedereen het fijn vindt om in een groep te leven: mij niet gezien. In de trailer zie je een mevrouw die aangeeft dat ze zich niet meer nuttig voelt en in zekere zin is dit ook zo, dat wil niet zeggen dat je dan niet meer hoeft te leven maar dat je een ander invulling mag geven aan je leven. De huidige oudere generatie is opgevoed met dat ze vooral nuttig moesten zijn hopelijk kan mijn generatie meer van het leven genieten en hoeft dit niet altijd nuttig te zijn waardoor de ouderdom ook met wat minder levensvragen gepaard zal gaan Ook hoop ik dat ik van de medemensen ook minder nuttig mag zijn wat ik nu wel voel bij onze verzorgenden en verpleegkundigen in de ouderenzorg. Mijn boosheid voel ik ook omdat ik ook nu weer het gevoel heb dat er over ons wordt gepraat en dat alle beleidsmakers en hotemetoten met elkaar zo goed weten wat er moet gebeuren maar er niet dagelijks mee geconfronteerd worden. Teun is wellicht de uitzondering in deze wereld die alle dagen van zijn leven wil doorbrengen in het verpleeghuis maar eerlijk is eerlijk: ik denk dat er maar heel weinig mensen zijn die dit ook willen en om op deze manier zijn manier van leven op te willen leggen aan ons lijkt me wat ambitieus en niet realiseerbaar. Bovendien is verzorgen in onze maatschappij een vak geworden en denk ik niet dat wij als maatschappij in staat zijn om zorg weer als normaals iets te zien wat iedereen kan en doet. Een mooi en zoals ik al aangaf een utopisch beeld. Succes. als laatste zou ik alle beleidsmakers en bestuurders en andere mensen die het voor het zeggen hebben aanbevelen om eens een paar weken (en geen halve dag) mee te lopen met de dagelijkse zorg en wellicht ook eens mee te doen aan een experiment waarin je zelf afhankelijk bent van zorg en dan graag in de mat waar Teun het over heeft: 2 mensen op 40 bewoners: ik wens u vel werkplezier !!!!!